Της Ελένης Γρηγοριάδου

Στην ιστορική προβλήτα του Πειραιά, στο Μπαλκόνι Αποχαιρετισμού, το Σάββατο 01/11/25, οι μνήμες ζωντάνεψαν μέσα από το καταπληκτικό δρώμενο «Goodbye» και μας πρόσφεραν μια βραδιά φορτωμένη συγκινήσεις. Ήταν  η πρώτη εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο σημείο αποχαιρετισμού! Η θάλασσα, ο Πειραιάς, το λιμάνι δεν θα μπορούσε να είναι πιο συμβολικός τόπος για κάτι τέτοιο! Αυτό που συνέβη ήταν  μια δωρεά. Κάθε άνθρωπος που συμμετείχε έβαλε κάτι στο παγκάρι της εκκλησίας…Ο Πειραιάς δεν ήταν απλά ένα λιμάνι, ήταν η πύλη μιας ολόκληρης Ελπίδας, η πύλη για το Άγνωστο! Από εδώ είναι η μήτρα που γέμισε τρία εκατομμύρια μετανάστες στον κόσμο! Τρία εκατομμύρια έφυγαν και γι’ αυτούς η κυβέρνηση έριξε μαύρη πέτρα, δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ.  Απάτη και σιωπή επικρατούσε εκείνη την εποχή. Ο αποχαιρετισμός τότε ήταν ένας αργός θάνατος γιατί ξέρανε ότι ίσως δεν θα ξαναδούν τα παιδιά τους. Ο κόσμος δεν έφευγε μέχρι που το πλοίο γινόταν μια κουκίδα. Η τελευταία εικόνα που έχουν αυτοί που φεύγανε ήταν το GOODBYE και ο τρoύλος του Αγίου Νικολάου!

Τα λιμάνια καταφύγια αφετηρίας και σταυροδρόμια. Λιμάνια του πόνου, λιμάνια της χαράς και της επιστροφής,  λιμάνια μνήμης! Και να φύγουμε μακριά υπάρχει πάντα να μας περιμένει μια αγκαλιά. Υπάρχουν αποχαιρετισμοί που διαρκούν μια στιγμή και αποχαιρετισμοί που διαρκούν μια ζωή.. Μέσα από αποχαιρετισμούς ότι αξίζει μένει χαραγμένο στη Μνήμη! 

Να φεύγεις με ειρήνη στην καρδιά για να μπορείς να επιστρέφεις με φως! Όταν κάποιος φεύγει του λέμε ο Θεός μαζί σου για να μπορεί να φεύγει ελεύθερος! Στην ανατολή ο αποχαιρετισμός είναι μια ευχή που σε προστατεύει μέχρι την επιστροφή σου… Στο Καλό με το Καλό!

Ο Στέφανος Μίλεσης, (συγγραφέας, πρόεδρος φιλολογικής στέγης Πειραιώς), μίλησε για την ιστορία του χώρου και έδωσε το στίγμα του κλίματος του αποχαιρετισμού μεταξύ των οικείων -συγγενών και του υποψήφιου μετανάστη. 

«Ο Πειραιάς της εργασίας, των ναυτικών, των ποιητών και των διανοούμενων, των μικρών Γαβριάδων και των μεγάλων πλοιοκτητών, στάθηκε στο διάβα του χρόνου και το λιμάνι της μεγάλης μετανάστευσης. Τα δύο μεγάλα κίνητρα της μετανάστευσης που ήταν η δυστυχία και η φτώχεια υπερνικούσαν τα εμπόδια που εμφανίζονταν και έκαναν χιλιάδες ανθρώπους να γίνουν μετανάστες, που μέχρι λίγο καιρό πριν δεν είχαν καν απομακρυνθεί από την οικογένειά τους ή τα στενά όρια του χωριού τους. Οι σαράφηδες- αργυραμοιβοί,  οι ενεχυροδανειστές γίνανε μεγάλα ονόματα εφοπλιστών. 

Οι Γαβριάδες, οι απόκληροι του Πειραιά. Όλοι οι μικροί λούστροι ζούσανε σε ομαδικά καταλύματα των είκοσι ή τριάντα ατόμων, ξεχασμένοι από την κοινωνία και τους ανθρώπους. Αυτά τα μικρά παιδιά φεύγανε ανά εκατοντάδες, κάλυψαν τρεις πολιτείες της Αμερικής, φεύγανε και κανείς δεν μιλούσε γι’ αυτά τα παιδιά.. Δεν θα αναφερθώ στις νύφες και τα ευτράπελα. Ένα δράμα ήταν η διακρατική μετανάστευση Αυστραλίας για τις γυναίκες υπηρέτριες. Παράτησαν τα παιδιά τους στα χωριά γιατί απαγορευόταν να έχεις παιδί…

Ένα αίτημα που πάντα έβαζα ήταν εδώ να γίνει ένα μικρό μουσείο αναχώρησης- μετανάστευσης.  Δεδομένου του ότι από το λιμάνι του Πειραιά αναχωρούσαν χιλιάδες μετανάστες προς Αμερική, Καναδά και Αυστραλία, κι όταν μάλιστα τόσες ναυτιλιακές εταιρείες ζούσαν από το έργο της μεταφοράς. Δεδομένου ότι το κτήριο όπου λάμβαναν χώρα οι τραγικές στιγμές αποχαιρετισμού υπάρχει ακόμα, θα μπορούσε ένας χώρος του πρώτου ορόφου του, εκεί στο μπαλκόνι του αποχαιρετισμού που έμεινε να αποκαλείται “Goodbye”, να διατεθεί και να διαμορφωθεί ένας χώρος σε μουσείο μετανάστευσης. Κι αν ένα μόνο άγαλμα έπρεπε να στηθεί στο λιμάνι του Πειραιά θα έπρεπε να είναι του συγγενή που κουνώντας το χέρι αποχαιρετά παντοτινά τον δικό του άνθρωπο στον ορίζοντα της λήθης..»

Όπως σημειώνει ο Δήμαρχος Πειραιά, Γιάννης Μώραλης, το νέο φεστιβάλ, «ΤΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ» σηματοδοτεί μια σημαντική στιγμή για τον πολιτισμό της πόλης μας. Πρόκειται για μια αξιόλογη πρωτοβουλία που αναδεικνύει την ταυτότητα και τις μνήμες του Πειραιά, συνδέοντας το παρελθόν με τη σύγχρονη δημιουργία". Ο ίδιος υπογραμμίζει ότι το φεστιβάλ χρηματοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου από ευρωπαϊκούς πόρους μέσω της ΟΧΕ Πειραιά (ΕΣΠΑ), χωρίς επιβάρυνση των δημοτικών ταμείων.

Την καλλιτεχνική διεύθυνση του φεστιβάλ υπογράφει ο Νίκος Διαμαντής, Διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, ο οποίος το περιγράφει ως "τόπο ζωντανού θεάτρου και ποιητικής ανάγνωσης της ιστορίας". Τα επτά Ντοκουμέντα του φεστιβάλ, όπως τα ονομάζει, "είναι παραβολές και παραμύθια – από το χώμα της αλάνας και το αλάτι της θάλασσας, έως τη σιωπή του αρχαίου Πειραιά – που μας θυμίζουν αυτό που υπήρξε, αυτό που υπάρχει και αυτό που μπορούμε να ονειρευτούμε".

Site-specific παραστάσεις, μουσικές και αφηγηματικές δράσεις, καθώς και performances, μετατρέπουν τον Πειραιά σε μια ανοιχτή σκηνή πολιτισμού. Οι κάτοικοι και οι επισκέπτες  έχουν την ευκαιρία να περιηγηθούν σε γνωστά και άγνωστα σημεία της πόλης, βιώνοντας την ιστορία μέσα από τη δύναμη της τέχνης — με ελεύθερη είσοδο για όλους.

Φωτογραφίες της Ελένης Γρηγοριάδου

Δείτε αναλυτικά το πρόγραμμα ΤΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ:

https://www.dithepi.gr/el/events/4874/